OORSPRONG
Op zoek naar de oorsprong van de Nonnen van Vught
Spreekt een politicus Engels met een Nederlands accent, dan krijgt deze persoon al snel het commentaar dat hij of zij maar eens naar ‘de Nonnen’ moet. Een voetbaltrainer met een nieuw contract bij een Spaanse club? Eerst even naar ‘de Nonnen’! Maar wie zijn dat eigenlijk, die nonnen? Waar komen ze vandaan? En hoe kan het dat je bij hen zo snel een vreemde taal leert?
Regisseur Ellen van Kempen maakte een documentaire over de historie van ‘de Nonnen van Vught’. Die reikt verder terug dan de 60 jaar die het taleninstituut in 2023 bestaat. Ellen dook in het verleden van de Franse congregatie en ontdekte hoe de onderwijsfilosofie van de zusters nu nog steeds voortleeft in het taleninstituut.
Welk verhaal wilde je vertellen in deze documentaire?
“Deze documentaire gaat vooral over toewijding en liefde. Dat zijn twee woorden die al vanaf de oprichting van de congregatie in 1597 de kern vormen van wat de zusters doen. Het maakte niet uit welke religie je had of uit welke laag van de bevolking je kwam, de congregatie was er om je te helpen, je te onderwijzen.
In Frankrijk heb ik uitgebreid gesproken met Soeur Marie-Paule Dubart, de zuster die nog steeds actief is in het gebied waar de congregatie is opgericht. Bij haar zag ik die toewijding en liefde heel sterk terug. Zij bezoekt gevangenissen, spreekt met verslaafden en daklozen. Allemaal vanuit het idee dat ze niemand wil laten vallen. Iedereen doet ertoe.
De persoonlijke aandacht en het maatwerk dat je nu vindt bij Regina Coeli, komt voort uit diezelfde houding. De taaltrainers kijken naar de persoon die voor hen zit. Wat heeft hij of zij op dit moment nodig om te leren? Door die een-op-een aandacht, die je verder bijna nergens meer ziet in de maatschappij, stap je na een paar dagen bij Regina Coeli verrijkt de wereld weer in.”
Welk verhaal wilde je vertellen in deze documentaire?
“Deze documentaire gaat vooral over toewijding en liefde. Dat zijn twee woorden die al vanaf de oprichting van de congregatie in 1597 de kern vormen van wat de zusters doen. Het maakte niet uit welke religie je had of uit welke laag van de bevolking je kwam, de congregatie was er om je te helpen, je te onderwijzen.
In Frankrijk heb ik uitgebreid gesproken met Soeur Marie-Paule Dubart, de zuster die nog steeds actief is in het gebied waar de congregatie is opgericht. Bij haar zag ik die toewijding en liefde heel sterk terug. Zij bezoekt gevangenissen, spreekt met verslaafden en daklozen. Allemaal vanuit het idee dat ze niemand wil laten vallen. Iedereen doet ertoe.
De persoonlijke aandacht en het maatwerk dat je nu vindt bij Regina Coeli, komt voort uit diezelfde houding. De taaltrainers kijken naar de persoon die voor hen zit. Wat heeft hij of zij op dit moment nodig om te leren? Door die een-op-een aandacht, die je verder bijna nergens meer ziet in de maatschappij, stap je na een paar dagen bij Regina Coeli verrijkt de wereld weer in.”
Je hebt zelf drie dagen Franse les gevolgd bij Regina Coeli. Hoe heb je dat ervaren?
“Ik was enorm verbaasd over de vruchtbaarheid die structuur je kan bieden. Normaal gesproken heb ik de hele dag door worstelingen met de tijd. Door de vaste structuur bij Regina Coeli valt dat volledig weg. Je hoeft niet na te denken over wat je gaat doen. Na een les van 55 minuten staat er weer iets anders op het programma.
Het zelfvertrouwen dat taaltrainers je geven, zorgt ervoor dat er allerlei luikjes in je hoofd opengaan. Bij Regina Coeli heb ik gedurfd om te leren. Ik had al heel snel het gevoel dat het helemaal niet uitmaakte hoeveel fouten ik maakte in het Frans. Als ik maar Frans sprak. En dan komt er plotseling een hele woordenstroom uit.”
'Ik wilde de sfeer en de energie voelen waarin Alix le Clerc geleefd heeft'
Ellen van Kempen
Wanneer is het verhaal voor de documentaire in je opgekomen?
“Dat verhaal had ik in mijn hoofd toen ik ’s avonds na een lesdag op mijn kamertje zat. In de weken daarvoor had ik al heel veel informatie gekregen uit het archief. Maar toen ik bij Regina Coeli was, voelde ik het en zag ik het verhaal plotseling helder voor ogen.”
Ging je met een strak opgezet plan naar Frankrijk?
“Ik ging naar Frankrijk met de hoop dat ik daar de verbinding zou gaan voelen met Alix le Clerc, een van de oprichters van de congregatie. Ik wilde de sfeer en de energie voelen waarin zij geleefd heeft. Ik wist vooraf niet precies wat ik daar ging doen, maar gelukkig had ik een gids ter plaatse: Soeur Marie-Paule. Zij heeft me met een uitgebreid programma langs allerlei plekken geleid en deuren voor me geopend.
Vooral door de gesprekken met haar en de manier waarop zij met mensen omging, merkte ik hoe belangrijk het is dat iedereen gezien en gehoord wordt.”
Welk moment tijdens de opnames ga je nooit meer vergeten?
“We wilden heel graag een shot maken waarbij de camera van het voormalige Benedictijner klooster beweegt naar een vertrekkende trein op het station dat daar direct achter ligt. We stonden al heel lang te wachten en er vertrok maar geen trein. We hebben toen naar beneden geroepen om te vragen wanneer de eerste trein zou vertrekken. Pas over een kwartier… En we liepen al achter op het schema van Soeur Marie-Paule. We hebben haar gelukkig kunnen overtuigen om te wachten. Dat shot is essentieel voor deze film: het verbeeldt het gedwongen vertrek van de zusters naar Vught. En het is prachtig geworden.”
Welk moment tijdens de opnames ga je nooit meer vergeten?
“We wilden heel graag een shot maken waarbij de camera van het voormalige Benedictijner klooster beweegt naar een vertrekkende trein op het station dat daar direct achter ligt. We stonden al heel lang te wachten en er vertrok maar geen trein. We hebben toen naar beneden geroepen om te vragen wanneer de eerste trein zou vertrekken. Pas over een kwartier… En we liepen al achter op het schema van Soeur Marie-Paule. We hebben haar gelukkig kunnen overtuigen om te wachten. Dat shot is essentieel voor deze film: het verbeeldt het gedwongen vertrek van de zusters naar Vught. En het is prachtig geworden.”